Het Schakelprincipe is een nuttig hulpmiddel bij het goed redeneren, omdat redeneringen er explicieter en strakker door worden. Net zoals het Konijnenprincipe is het Schakelprincipe een eenvoudig, maar belangrijk en bruikbaar concept.

Het uitgangspunt is dat bij een enkelvoudige redenering (op basis van een reden of bezwaar) de premissen geschakeld zijn met elkaar en met de stelling wat betreft de gebruikte termen. In formele bewoordingen komt het hier op neer:

Iedere belangrijke term of woordgroep die voorkomt in een premisse van een enkelvoudige redenering moet tevens voorkomen in ofwel de stelling, ofwel een van de andere premissen.

Figuur 2.14

Neem nu weer het voorbeeld over VitaGraan. Merk op dat de eerste premisse de volgende belangrijke termen en/of woordgroepen bevat:

• VitaGraan
• bevat
• tarwe

‘VitaGraan’ komt ook in de stelling voor, zodat de eerste premisse een deel van de stelling overlapt. En ‘tarwe’ komt tevens voor in de tweede premisse, zodat de beide premissen elkaar ook overlappen.

Figuur 2.15

Daarmee is nog niet helemaal aan het Schakelprincipe voldaan, aangezien ‘bevat’ nergens anders voorkomt. Om dit te herstellen, moeten we de redenering enigszins aanpassen. Eén mogelijke oplossing staat hierboven. Nu komen alle belangrijke woorden en/of woordgroepen uit de premissen tevens ergens anders in de redenering voor.

Doordat we ons in dit geval aan het Schakelprincipe houden, gebeurt het volgende:

• Er zijn geen belangrijke termen of woordgroepen meer die niet stevig verbonden zijn met de algemene structuur van de redenering.
• Het verband tussen beweringen is verstevigd doordat deze meer termen of woordgroepen met elkaar gemeen hebben.
• De onuitgesproken aanname dat VitaGraan een levensmiddel is, is expliciet geworden. (Dat klinkt misschien vanzelfsprekend, maar VitaGraan had bijvoorbeeld ook veevoeder kunnen zijn.)

Dat zijn het soort voordelen dat je kunt verwachten wanneer je nauwgezet het Schakelprincipe toepast.

Strategieën voor het verwijderen van overtredingen

Als we een redenering verfijnen om overtredingen van het Schakelprincipe of het Konijnenprincipe te verwijderen, kunnen we de volgende strategieën toepassen:

• Gebruik steeds exact dezelfde term of woordgroep wanneer een en hetzelfde concept wordt bedoeld.
• Verwijder alle termen of woordgroepen die bij nader inzien niet van essentieel belang zijn voor de redenering.
• Voeg indien nodig nog een co-premisse toe, maar pas op dat daardoor geen nieuwe problemen met het Schakelprincipe ontstaan.