Redeneringen worden vrijwel altijd gepresenteerd in de vorm van tekst, dat wil zeggen een stroom van gesproken of geschreven woorden en zinnen. Iemand die de tekst hoort of leest zal moeten bepalen welke redenering daarin wordt gevolgd:

Redeneringen identificeren in een tekst komt neer op het opsporen en duidelijk omschrijven wat die redeneringen zijn.

Opsporen

Met het opsporen van de redenering bedoelen we exact aangeven waar in de tekst deze zich bevindt en welke delen van de tekst wel of geen onderdeel zijn van de redenering. Bij eenvoudige redeneringen in korte teksten is dat vaak niet zo moeilijk. Maar redeneringen zijn meestal complex en in teksten vaak gecombineerd met ander materiaal, waardoor ze niet altijd even eenvoudig op te sporen zijn.

Omschrijven

Weten wáár een redenering zich bevindt is één ding, maar precies weten wát deze redenering inhoudt is een tweede. Daarom bestaat het tweede onderdeel van de identificatie uit het ‘in je eigen woorden’ uitleggen wat de auteur betoogt. Met andere woorden, de redenering moet worden weergegeven:

• in zijn geheel,
• helder en slechts voor één uitleg vatbaar, en
• correct (dat wil zeggen, trouw aan de redenering zoals die in de tekst te vinden is).

In het ideale geval levert dat de standaardvorm van de redenering op. Aangezien een goed redeneerschema de redenering in volledige en duidelijke vorm bevat, kan het omschrijven van de redenering worden beschouwd als het maken van een overzicht van de geschreven redenering in tekst.

Een uitdagende opgave

Het identificeren van redeneringen is vaak geen eenvoudige opgave, want:

• De auteur van de tekst is vaak niet goed in redeneren, begrijpt de redenering überhaupt maar gebrekkig of kan geen goede betogende teksten produceren.
• De tekst probeert in het algemeen meer over te brengen dan alleen de redenering, waardoor het extra materiaal vermengd raakt met de redenering.
• Een auteur kan proberen zijn publiek te overtuigen door vals te spelen, bijvoorbeeld door te vertrouwen op retorische trucjes in plaats van een helder uiteengezette redenering.
• Als gevolg van de kenmerkende structuur van complexe redeneringen valt het niet mee om deze helder te formuleren en tegelijk een natuurlijke, prettig leesbare tekst te produceren.

Top-down-benadering

Aangezien het identificeren van redeneringen geen eenvoudige opgave is, is het nuttig om daarbij zorgvuldig en systematisch te werk te gaan. Zo’n systematische benadering is de ‘top-down’-benadering. Daarbij probeer je eerst de hoofdstelling te identificeren: de belangrijkste stelling die wordt verdedigd of aangevallen. Daarna worden in de tekst de redenen en bezwaren opgespoord die daarop betrekking hebben, waarna deze helder worden verwoord. Tot slot worden de redenen of bezwaren die daarop weer betrekking hebben op dezelfde manier geïdentificeerd. Dit proces wordt net zo vaak herhaald als nodig is.

Bottom-up-benadering (legpuzzelbenadering)

Je kunt echter ook de andere kant op werken, door eerst alle beweringen uit de tekst te halen die deel lijken uit te maken van de redenering en deze vervolgens in een grotere structuur onder te brengen. Dat heeft wel wat weg van een legpuzzel, waarbij twee stukjes passen als ze bij elkaar horen. Daarbij dien je wel rekening te houden met het feit dat de meeste auteurs veel van de beweringen die deel uitmaken van hun redenering niet expliciet maken, zodat mogelijk niet alle stukjes van de puzzel te vinden zullen zijn. Daarnaast zullen niet altijd alle stukjes daadwerkelijk deel uitmaken van de puzzel.

Zie ook: Basisbegrip Redenering