Zoals gebruikelijk onder logici wordt het woord ‘redenering’ hier gebruikt om te verwijzen naar datgene wat mensen naar voren brengen om te laten zien dat een bepaalde bewering waar is, of juist niet. Voor ons doel geldt dan ook3:

Een redenering is een samenhangende verzameling redenen of bezwaren die betrekking hebben op een bewering.

We noemen de bewering, waarop een redenering betrekking heeft, de stelling.

Wat betekent ‘betrekking hebben op een bewering’ hier eigenlijk? Niets meer en niets minder dan dat de redenering volgens iemand bewijst of de bewering in kwestie waar is of niet. Redenen en bezwaren zijn zelf beweringen, en worden ook wel premissen genoemd. In die zin is het mogelijk om een redenering te beschouwen als een gestructureerde verzameling beweringen die betrekking hebben op een stelling.

Enkelvoudig en samengesteld

In het eenvoudigste geval bestaat een redenering uit één enkele reden of één enkel bezwaar. Dergelijke redeneringen noemen we enkelvoudige redeneringen. Samengestelde redeneringen bestaan uit meerdere redenen of bezwaren die door middel van een geïntegreerde structuur met elkaar zijn verbonden.

Figuur 2.6  Voorbeeld van een samengestelde redenering

Goede en foute redeneringen

Niet alle redeneringen zijn goede redeneringen. Een goede redenering vormt een solide basis om de stelling al dan niet te geloven. Foute redeneringen doen dat niet. Het proces waarmee we bepalen of een redenering goed of fout is, noemen we evaluatie.

Waar dienen redeneringen voor?

Redeneringen zijn pogingen om het netwerk van implicaties tussen onze ideeën in kaart te brengen, dat wil zeggen: in te zien hoe de acceptatie van bepaalde beweringen leidt tot de acceptatie van bepaalde andere. Zo komt het er bij een redenering met één reden grofweg op neer dat iemand die de premisse gelooft, ook de stelling moet geloven.

Redeneringen worden voor verschillende doelen gebruikt:

• Om te rechtvaardigen. Stel dat iemand wil laten zien dat zijn vertrouwen in een bepaalde bewering terecht is. Hij kan dan een redenering gebruiken om te demonstreren dat de bewering waar is, door te laten zien dat deze wordt ondersteund door andere beweringen, waarvan we al weten dat ze waar zijn. Met andere woorden, een redenering kan worden gebruikt om een bewering te rechtvaardigen.
• Om te overtuigen. Een redenering kan worden gebruikt om een ander te proberen zover te krijgen een bepaalde bewering te geloven (of af te wijzen). Dit wordt ook wel argumentatie genoemd.
• Om tot conclusies te komen. Redeneringen kunnen worden gebruikt om onze kennis te vergroten door te laten zien dat bepaalde beweringen, die we al geloven, bewijs vormen voor een andere bewering. Het door middel van een redenering vaststellen van de implicaties van onze kennis wordt afleiding genoemd.

Zie ook: Basisbegrippen Reden en Redenen evalueren

-----

3 Onze definitie wijkt enigszins af van wat er in de standaardwerken over logica staat. Binnen de logica wordt de bewering waarop een redenering betrekking heeft meestal de conclusie genoemd en wordt redenering gedefinieerd als een stel beweringen waarvan één een conclusie is en de rest bewijs vormt voor die conclusie. Wij zijn uiteraard van mening dat de hier beschreven betekenis natuurlijker en bruikbaarder is.