Basisbegrip 9: Propositie

Wat is een propositie? Daar wordt al heel lang een filosofische discussie over gehouden4, maar voor ons geldt:

Een propositie is een gedachte waarvan bepaald kan worden of die waar of onwaar is.

Voorbeelden

Gedachte	Propositie Waar or onwaar?
De aarde draait om de zon.	Ja Waar
’s Winters is het warmer dan ’s zomers.	Ja Onwaar
draait	Nee Geen van beide
	Een gedachte als deze kan niet in zijn eentje waar of onwaar zijn. Hij kan echter wel in combinatie met andere gedachten een propositie vormen (bijvoorbeeld de eerstgenoemde propositie hierboven).
broeikaseffect	Nee Geen van beide
	Ook deze gedachte is niet genoeg ‘ingevuld’ om als propositie te gelden. Het is eerder een fragment van een gedachte.
De laatste stelling van Fermat	Ligt eraan
	De gedachte ‘de laatste stelling van Fermat’ drukt niets uit. Het is een gedachte óver een stelling, namelijk eentje van Fermat, en wel zijn laatste. Die stelling zelf (hoe luidt die? ken je die?) is wel een echte propositie, en bovendien waar.5
Ik ben hier.	Ja Waar
	Dit is wat ook wel een noodzakelijke waarheid wordt genoemd. Het maakt niet uit wie deze gedachte heeft, hij is altijd waar.
Wil je een kopje thee?	Nee Geen van beide
	Op deze gedachte verwacht je weliswaar een antwoord dat waar of onwaar is, maar de gedachte zelf is geen van beide.
Kleurloze groene ideeën slapen woedend.	Nee Geen van beide
	Deze gedachte is onzin (naar men aanneemt). (Chomsky, 1957)

Zoals uit de voorbeelden hierboven blijkt, bestaat er een nauwe samenhang tussen proposities en grammaticale zinnen van een gewone taal zoals het Nederlands. Iedere propositie komt overeen met een grammaticale zin, hoewel niet iedere grammaticale zin een propositie uitdrukt. Zinnen die een propositie uitdrukken worden ook wel stellende zinnen genoemd.

-----

4 Zie: http://plato.stanford.edu/entries/propositions

5 Zie: http://mathworld.wolfram.com/FermatsLastTheorem.html